Op 23 november 2023 kreeg het project DIALOOG met een straffe Herstelconferentie (Leuven) en de uitgave van een heus Magazine een mooie en warme bekroning van drie jaar hard werken rond de best wel moeilijke kwestie 'misdaad, straf en herstel. Ook vzw De Huizen schreef een artikel voor dit Magazine. U kan deze online raadplegen via deze link.
Onze aanbevelingennota voor psychisch kwetsbaren in detentie vind je hier.
Forensische zorghuizen als oplossing voor de problematiek rond de psychisch kwetsbaren en internering in de Belgische gevangenissen.
In het artikel ""zo ziet België de toekomst van zijn gevangenissen"", doet onze huidige Minister van Justitie Van Quickenborne zijn lange termijn plannen uit de doeken. In het artikel spreekt hij over de omslag naar detentiehuizen en zegt hij tegen 2050 80% van de gedetineerden in detentiehuizen te willen opsluiten.
De aanbevelingennota voor Moeder-kindhuizen vind je hier.
Marc Nève, voorzitter van de Centrale Toezichtsraad, is voorstander van kleinschalige detentieprojecten zoals de detentie en transitiehuizen. Dat hoor je in een interview met hem op Radio 1 (05/09/2022). Hij wijst daarbovenop even op het belang om tegelijkertijd de oude gevangenissen te sluiten.
Start audiofragment: 00:01:30 tot 00:03:00
De huidige Minister van Justitie Van Quickenborne wil komende jaren vijftien nieuwe detentiehuizen openen: “Kleinschalige aanpak vermindert kans op recidive”.
“Deze aanpak werkt. De nadruk ligt op re-integratie en begeleiding. We willen gaan voor een menselijke aanpak door gedetineerden te begeleiden in kleinere groepen en hen vanaf dag één mee de verantwoordelijkheid geven over hun eigen leven. Dat is niet alleen goed voor de gedetineerden, maar ook voor voor de maatschappij. Zo gaan we voor minder recidive en minder criminaliteit.”
Het eerste detentiehuis opent zijn deuren in september 2022, een tweede in Berkendael.
Lees een artikel over de Minister van Justitie zijn plannen via: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/09/16/van-quickenborne-wil-15-detentiehuizen-openen-voor-eind-legislat/
Wij, Vzw De Huizen, zijn blij dat er eindelijk werk wordt gemaakt van ons concept. Daarom geven wij op regelmatige basis advies aan het kabinet van de Minister van Justitie en helpen we waar mogelijk. We moeten tegelijkertijd wel kritisch blijven, de huidige ontwikkelingen tonen ons duidelijk aan dat het concept er in de praktijk anders gaat uitzien dan gecreëerd door De Huizen.
Hollywoodacteur Matthias Schoenaerts schilderde met gedetineerden een monumentale graffiti op de binnenplaats van de gevangenis van Oudenaarde. Hij maakt daarmee een statement voor een meer zorgzame detentie. Schoenaerts is al een tijd ambassadeur van RESCALED, een internationale beweging die pleit voor de vervanging van gevangenissen door in de samenleving verankerde kleinschalige detentiehuizen. De beweging heeft haar roots in België, waar vzw De Huizen de pleitbezorger is van deze penitentiaire revolutie.
De graffiti stelt twee biddende handen voor op een zwarte achtergrond met barsten. Het kunstwerk wil een teken van hoop zijn. In een nieuwe wereld die aan het doorbreken is, is geen plaats meer voor strafvormen die mensen van elkaar vervreemdt. Een zinvolle straf moet verbinden en herstellen. Ze neemt daarom de vorm van detentiehuizen aan, die in en met de buurt gestalte krijgen. De verandering komt van binnenin en van onderuit. Ze wordt niet langer buiten de samenleving in elkaar geknutseld. Dat werkt duidelijk niet langer. Als het ooit gewerkt heeft.”
Vzw De huizen is in 2018 gestart met het luiden van de noodklok voor een volgende doelgroep die binnen de klassieke gevangenis absoluut verloren geraakt. Het betreft de jonge gedetineerden onder de 25 jaar. Als er één doelgroep is waarvoor een aparte benadering levensnoodzakelijk is, dan is het de groep van jongvolwassenen, die ergens tussen wal en schip vallen. Ze zijn nog niet volwassen, maar anderzijds ook geen kind meer. Zij bevinden zich op de loopplank tussen deze twee werelden. Als men tijdens dit proces van volwassenwording de jongere opsluit in een gevangenis, is de kans op het toebrengen van ernstige schade enorm groot. Jonge gedetineerden tussen 18 en 25 jaar horen niet thuis in het huidige gevangenissysteem.
Vzw De Huizen schreef een aanbevelingennota voor kwalitatieve en succesvolle loopplankhuizen. De aanbevelingen zijn gericht op overheden, waaronder zowel de federale en gewestelijke overheden als lokale besturen, en organisaties die geïnteresseerd zijn om een loopplankhuis te runnen. Dit met het doel loopplankhuizen te realiseren.
Vanaf 1 januari 2020 start het tweede Belgische en het eerste Waalse transitiehuis op in Edingen.
Olivier Saint-Amand , burgemeester van Edingen: “De gemeentelijke autoriteiten hebben het pilootproject van de FOD Justitie, dat de oprichting van een transitiehuis in de stad Edingen beoogt, goed onthaalt. Er is een akkoord tussen de FOD en de private eigenaars met betrekking tot de huur van de locatie. Deze structuur zijn efficiëntie reeds heeft bewezen in Nederland en Edingen wordt een pioniersstad in de oprichting van het eerste transitiehuis in Wallonië. De stad Mechelen verwelkomt een gelijkaardig project voor de Nederlandstalige helft van het land.”
Minister van Justitie, Koen Geens, is verheugd te kunnen meedelen dat het project Sterkhuis van G4s Care en Exodus Nederland weerhouden werd om het eerste transitiehuis te openen. Dit pilootproject zal starten in Mechelen vanaf 1 september 2019. Specifiek geselecteerde gedetineerden krijgen tegen het einde van hun straf de kans om het laatste deel van die straf door te brengen in een transitiehuis. Deze beslissing werd genomen na plaatsbezoeken en gespreksrondes.
Koen Geens: “Een gedetineerde moet de kans krijgen zich voor te bereiden op een eventuele re-integratie in de maatschappij. In een transitiehuis krijgt de gedetineerde naar het einde van zijn straf de kans om daar intensief aan te werken. Ik ben blij dat Mechelen haar steentje wil bijdragen om samen aan een veilige samenleving te werken. ”
Op 18 november 2016 keurde de regering het Masterplan Gevangenissen en internering goed. Daarin wordt onder meer gefocust op de terugkeer en het opnieuw kunnen functioneren van gedetineerden in de maatschappij. Transitiehuizen zijn kleinschalige projecten (van ongeveer vijftien plaatsen). De gedetineerde wordt voorbereid om, na afloop van zijn straf, zelfstandig te wonen, werken en functioneren binnen de maatschappij.
Het project in Mechelen bestaat uit twee huizen, naast elkaar gelegen, waar iedereen een gewone kamer heeft en waar er meer in gemeenschap zal worden geleefd. Over een pilootproject in Wallonië zal er op korte termijn een beslissing worden genomen.
De Ministerraad ging gisteren akkoord met drie Koninklijke Besluiten om met dit project te kunnen starten. Er wordt hiervoor een budget van 900.000 euro voorzien.
Bart Somers, burgemeester van Mechelen: “In zijn bestuursakkoord formuleerde het stadsbestuur al dat het werk zou maken van de re-integratie van ex-gedetineerden. Ik ben dan ook blij dat de minister onze inspanningen honoreert met de keuze voor Mechelen als Vlaamse pilootstad voor het project transitiehuizen. Zo behoudt Mechelen zijn voorsprong op het vlak van integrale veiligheid.”
Hans Claus werd uitgenodigd door Farapej om te praten over RESCALED en het concept van de detentiehuizen als oplossing voor de overbevolking in de Franse gevangenissen.
“Mon approche du problème de la surpopulation dépasse les discussions sur la quantité, la capacité, la loi ou la procédure. Elle souligne l’importance de la qualité. Nous devons construire une exécution de la peine privative de liberté en conformité avec les valeurs d’une société qui est en train de se construire. Afin de recourir de nouveau à une punition qui nous semble équitable, parce qu’elle soutient une société plus juste.” - Hans Claus
De volledige toespraak kan u hier lezen.
Wil je meer te weten komen over de Europese beweging RESCALED? Surf naar www.rescaled.org
‘Strafuitvoering: het kneusje van de strafketen’ voorbereid door Advocaat-generaal Hildegard Penne in samenwerking met Procureur-generaal Patrick Vandenbruwaene gebracht op de openingszitting van 3 september 2018. Het document vindt u hier, de verwijzing naar De Huizen op pagina 11.
De resultaten van de conferentie, in de vorm van Europese aanbevelingen, werden voorgestelde aan Belgische en Europese beleidsmakers voor een toekomstig en vernieuwend detentiebeleid. Een verslag van het congres in Fatik vind je hier.
De Huizen is mede-initiatiefnemer van RESCALED, een internationale beweging die streeft naar kleinschalige detentie. Op 10 en 11 april 2019 organiseert Rescaled een eerste Europees congres. Dit congres richt zich op al wie detentie beleeft ((ex-)gedetineerden en hun familie), erin werkt (penitentiair personeel en praktijkwerkers van organisaties die werken in en rond gevangenissen), erover beslist (beleidsmakers, politici), erover nadenkt (de academische wereld) en erover communiceert (de pers).
Een verslag van het congres in Fatik vind je hier.
De federale overheidsdienst justitie lanceerde een oproep voor de uitbating van transitiehuizen. De eerste stap in de noodzakelijke en totale hervorming van ons detentiesysteem wordt concreet.
Let op! De termijn voor de kandidaatstelling werd intussen verlengd tot 31 oktober 2018 (in plaats van 21 september 2018).
De federale overheidsdienst justitie lanceerde een oproep voor de uitbating van transitiehuizen. De eerste stap in de noodzakelijke en totale hervorming van ons detentiesysteem wordt concreet.
Op 28 juni 2018 werd de ‘wijzigingen van de wet van 17 mei 2006 betreffende de externe rechtspositie van de veroordeelden tot een vrijheidsstraf en de aan het slachtoffer toegekende rechten in het raam van de strafuitboetingsmodaliteiten’ waaronder de invoeging van een Hoofdstuk II bis. Plaatsing in het transitiehuis gestemd in de kamer. Deze wijzigingen treden in werking op 8 juli 2018.
Op 25 april 2018 werd vzw De Huizen gehoord in de Commissie Justitie van de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers, in het kader van het wetsontwerp houdende diverse bepalingen in strafzaken, met de wetswijzigingen inzake transitiehuizen (p. 75-81).
Naar aanleiding van de beslissing van de Belgische regering om te starten met pilootprojecten met transitiehuizen als eerste vormen van detentiehuizen in België, schreven we een aanbevelingennota i.v.m. de opstart van dergelijke transitiehuizen. De aanbevelingen zijn gericht op overheden, waaronder zowel de federale en gewestelijke overheden als lokale besturen, en organisaties die geïnteresseerd zijn om een transitiehuis te runnen.
De aanbevelingennota bevat teksten over het oplossingsplan, kleinschaligheid, het personeelsplan, het locatieplan, het buurtplan, het stappenplan en een aantal inspirerende voorbeelden in bijlage.
Op 13 mei 2016 maakt minister van Justitie Koen Geens zijn Masterplan gevangenissen en internering bekend, in een gezamenlijk persbericht met Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Maggie De Block en Vice-Eerste Minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken Jan Jambon.
Een gedifferentieerd detentiebeleid, met transitiehuizen, is één van de vier peilers van dit Masterplan: “Er komen transitiehuizen met in het totaal 100 plaatsen: dit zijn kleinschalige projecten waarbij bepaalde gedetineerden (geselecteerd op basis van een aantal criteria) tegen het einde van hun straf de kans krijgen om het laatste deel van de straf door te brengen in een transitiehuis. Daar worden zij intens bijgestaan en begeleid om erna terug en beter te kunnen functioneren in de maatschappij.”
We presenteerden De Huizen als een model voor innovatie in rehabilitatie op het ICPA (International Corrections and Prisons Association) congres in London in Oktober 2017, met als titel ‘Building better futures in better buildings’.
Studenten architectuur aan de UHasselt maken opnieuw een reeks maquettes van mogelijke detentiehuizen.
De Huizen op Wikipedia: klik hier.
De Huizen in het Duits op Krimipedia: klik hier.
Detentiehuizen krijgt een plaats in ‘Straffen. Een penologisch perspectief’ van Kristel Beyens en Sonja Snacken (2017, Maklu), hét criminologisch referentiewerk voor het komende decennium, meer bepaald in het hoofdstuk dat het ‘Belgische beleid ten aanzien van de gevangenisstraf en haar alternatieven’ behandelt.
Op 8 juli 2015 vindt een bespreking over detentiehuizen plaats in de kamercommissie Justitie.
Vzw De Huizen krijgt het label 004 van de Vlaamse Bouwmeester.
Met het BWMSTR Label wil de Vlaams Bouwmeester vernieuwende en beleidsrelevante ideeën oppikken vanuit de onderzoeks- en ontwerppraktijk, en zo ongevraagd onderzoek ondersteunen in zijn prille beginfase. De laureaten krijgen een bescheiden budget om hun project verder uit te werken tot een dossier dat het ingang kan doen vinden bij beleidsmakers en administraties.
“Kan schaalverkleining van nieuwe gevangenissen en forensische psychiatrische instellingen leiden tot een lager recidivecijfer en zo een maatschappelijke winst genereren? De vzw De Huizen ambieert een proefproject dat dit aan de hand van ruimtelijk ontwerpmatig onderzoek uittest. Het proefproject kan een beeld geven van hoe en op welke wijze deze visie op detentie zich kan vertalen binnen de structuur van een verstedelijkt landschap en het daaraan gerelateerde overheidsbeleid. Simultaan met dit proefproject wordt een netwerk ontwikkeld dat de huidige, voor detentie disfunctionele opsplitsing ‘wonen - werk - zorg - justitie’ binnen overheid en administratie overstijgt.”
In 2013 was vzw De Huizen de laureaat van de Standaard Solidariteitsprijs.
De advertentie pleit voor kleinschalige detentiehuizen. Daar kunnen de jongeren opleven en aan het herstel van hun fouten werken, en leren ze verantwoordelijkheid nemen. De advertentie werd gemaakt door communicatiebureau What’s in a name? van Bruno Seys en Filip Vandewiele en verscheen driemaal gratis in De Standaard.
‘Stoute jongens tellen mee’ verscheen net als 23 andere paginagrote advertenties van non-profit-organisaties in De Standaard, na een preselectie uit meer dan 100 inzendingen. Een jury van toonaangevende creatieve directeuren – Jens Mortier van Mortierbrigade, Odin Saille van Boondoggle en Jan Teulingkx van Saatchi – en vertegenwoordigers van de krant zelf – Gert Ysebaert, uitgever, Emmanuel Naert, marketingmanager, en Karel Verhoeven, hoofdredacteur – bracht de selectie tot een shortlist van drie terug; naast de streepjes die een verhaal worden, sprongen ook de boodschappen van Memisa en Studio Straid, en Natuurpunt en Duval Guillaume Modem in het oog.
De Vereniging van Afgestudeerde Leuvense Criminologen (VLAC) vereerde De Huizen met de prijs voor meest verdienstelijke criminologisch project!
“Het is het eerste jaar dat we de prijs uitreiken voor meest verdienstelijke criminologisch project of persoon. Op initiatief van Johan Tuerlinckx, één van de bestuursleden van VALC, hebben we een tijdje geleden een oproep gedaan bij onze alumni om projecten of personen voor te dragen met een belangrijke verdienste voor de maatschappij en het criminologische domein.
Naar aanleiding van deze oproep hebben we zeven nominaties ontvangen, die besproken werden op een vergadering van de Raad van Bestuur van VALC vorige week, waarop ook een vertegenwoordiger van het Leuvens Instituut voor Criminologie (kortweg LINC), en een vertegenwoordiger van het studentenpraesidium Crimen aanwezig waren. Verschillende nominaties waren zeer waardevol, zodat we de pro’s en contra’s van de verschillende voordrachten uitvoerig hebben besproken. Hoe verdienstelijk sommige andere nominaties ook waren, er kan natuurlijk maar één winnaar zijn. VALC heeft beslist om de prijs voor het meest verdienstelijke criminologisch project toe te kennen aan vzw De Huizen.
Vzw De Huizen is een vzw die ernaar streeft om de vrijheidsstraf niet langer uit te voeren in grootschalige gevangenissen, met hun welbekende schadelijke gevolgen, maar in kleinschalige detentiehuizen met een gedifferentieerd aanbod aan programma’s die een persoonlijke en oplossingsgerichte voorbereiding van de re-integratie mogelijk maken en bovendien geïntegreerd zijn in de lokale gemeenschap. Het concept van detentiehuizen is dus gebaseerd op drie pijlers: kleinschaligheid, differentiatie en integratie. Bovendien steunt het op wetenschappelijke inzichten uit o.a. de desistance-literatuur en zou het de uitvoering van de fundamentele beginselen van de Basiswet van 12 januari 2005 mogelijk maken – wat in de huidige gevangenissen onmogelijk blijkt te zijn.
De kleinschaligheid en de differentiatie zouden het immers mogelijk maken om met elke gedetineerde een ‘individueel oplossingsplan’ op te stellen. Dit plan zou dan vervolgens door de
Dienst Detentiebeheer of de strafuitvoeringsrechtbank goedgekeurd moeten worden om gedetineerden de noodzakelijke zekerheid te geven over het verdere verloop van de detentie. De integratie in de lokale gemeenschap houdt een interactie in in twee richtingen: enerzijds zou het detentiehuis een beroep kunnen doen op de diensten van die lokale gemeenschap (zoals een psycholoog, leerkracht en dokter) en anderzijds zou elk detentiehuis een meerwaarde moeten betekenen voor de buurt (zoals een sociaal restaurant of een fietsenmaker). Zo zou op een geloofwaardige manier aan de wettelijke doelstellingen van de uitvoering van de vrijheidsstraf gewerkt kunnen worden: een geïndividualiseerde voorbereiding van de re-integratie, rehabilitatie en herstel. Dit beloftevolle project wil dus de volledige strafuitvoering hervormen opdat gedetineerden aan oplossingen zouden kunnen werken in de plaats dat ze er problemen bij krijgen, zoals dat nu vaak het geval is. Dit zou niet alleen de betrokken gedetineerden ten goede komen, maar ook hun families, slachtoffers en de samenleving in het algemeen.
Bijzonder aan dit project is bovendien het interdisciplinaire karakter ervan, waarbij criminologische, juridische, psychologische, filosofische en architecturale inzichten elkaar ontmoeten en wederzijds versterken. De integratie van kleinschalige detentiehuizen in een buurt, waarbij zowel de veiligheid als de meerwaarde van elk detentiehuis voor die buurt in overweging worden genomen, wordt immers slechts mogelijk door de expertise van deze verschillende disciplines. De architecten die betrokken zijn bij dit project slaagden er dan ook in om fundamentele criminologische ideeën visueel voor te stellen en tastbaar te maken.
Natuurlijk vraagt de verwezenlijking van dit ambitieuze project tijd, inzet, doorzettingsvermogen en een breed maatschappelijk draagvlak. Tijd, inzet en doorzettingsvermogen heeft vzw De Huizen. Mensen vanuit verschillende disciplines en met uiteenlopende functies zetten zich al jaren in: academici en praktijkmensen, rechters en advocaten, psychologen en maatschappelijk assistenten vanuit de PSD en vanuit de hulpverlening, gevangenisdirecteurs en basiswerkers, politici en veldwerkers. Aan het draagvlak wordt gewerkt. Begin dit jaar stelde minister van Justitie Koen Geens, die zonet het slotwoord heeft gegeven op de studiedag van LINC over de toekomst van het toezicht op detentie, bijvoorbeeld dat binnenkort de eerste kleinschalige transitiehuizen geopend zullen worden. Daarnaast kan het concept van detentiehuizen ook op internationale interesse rekenen.
Voor het slagen van dit project is elke bijkomende manier om meer zichtbaarheid en bekendheid te krijgen echter broodnodig. Dat is één van de redenen waarom we met VALC hebben beslist om de prijs van meest verdienstelijke criminologisch project vol overtuiging en met veel genoegen toe te kennen aan vzw De Huizen. Met deze prijs hopen we een klein steentje te kunnen bijdragen aan de verdere uitbouw van het maatschappelijk draagvlak dat nodig is voor het welslagen van dit project. We zijn er ons van bewust dat dit maar een klein steentje is, en dat deze prijsuitreiking alleen uiteraard niet volstaat om deze doelstelling te kunnen realiseren. Maar alle beetjes helpen, en we willen als VALC liever een klein steentje bijdragen aan een kleinschalig detentiehuis, dan 20 ton bakstenen bij te dragen aan het bouwen van een megalomaan gevangenisproject.”
Vzw De Huizen is natuurlijk blij met deze Prijs. Eerst en vooral omdat het een Criminologische Prijs is. Men kon zich een burgerschapsprijs of een mensenrechtenprijs of een prijs voor sociaal ondernemerschap inbeelden voor dit project. Maar een criminologisch project straalt natuurlijk feller met een Criminologische Prijs. De Huizen is een Criminologisch Project bij uitstek. Ik herinner me de definitie van de Criminologie als wetenschap nog, die ik ingelepeld kreeg op de universiteitsbanken. Het ging om het aanhalen of het toepassen van alle wetenschappelijke inzichten – of het nu juridische, sociologische of psychologische inzichten ging – op het fenomeen van de criminaliteit. De Huizen hebben in hun drang om de vrijheidsberovende straf te hervormen, mensen en inzichten van veel verschillende disciplines betrokken. De Huizen wil namelijk niet alleen een steen verleggen, ze wil alle stenen verleggen waarmee je detentie bouwt. Van in het begin waren er ingenieurs en architecten betrokken. Maar de keuze om op een bepaalde manier te straffen is een politieke keuze. In een democratisch georganiseerde samenleving behoort die keuze dus ultiem aan het volk, vertegenwoordigd door zijn politiekers, maar ook door zijn opiniemakers, middenvelders, filosofen en niet in het minst door de praktijkmensen. Zij die dag in dag uit met gedetineerden werken. Al die bouwstenen van de samenleving kregen een stem in de vele werkgroepen die aan de slag gingen om de zieltogende vrijheidstraf een tweede jeugd te geven. Een update, een detentie 2.0
De Huizen is nog om een andere reden blij met deze prijs. Het project van de Huizen is namelijk een toekomstproject. Gevangenissen vervangen door veel verschillende kleinschalige detentiehuizen die werkelijk en niet in een geforceerde relatie staan tot hun buurt, is een beweging die zich over vele decennia zal voltrekken. Het is dus van het allergrootste belang
dat het project omarmd wordt door jonge mensen, door jonge Criminologen, door de toekomst. De Huizen krijgen ook internationale belangstelling en er is ondertussen een Europese Beweging voor Small Scaled and socially integrated forms of detention opgericht met verenigingen uit vijf landen ondertussen. Die internationale interesse en de erkenning door jonge Criminologen, maken ons op vandaag bijzonder hoopvol. Niet dat we er ooit aan dachten om op te geven. Daarvoor is de toestand in de gevangenissen te schrijnend. Maar het doet deugd om de wind ook af en toe eens in de rug te voelen. Dat zullen ze overmorgen in de Vlaamse Ardennen wel beamen.
Op 10 oktober 2012 diende Sarah Smeyers, voorzitster van de Commissie Justitie, een voorstel van resolutie ‘voor een proefproject van gedifferentieerde strafuitvoering’ in bij de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Deze resolutie werd mee ondertekend door Renaat Landuyt, Sophie De Wit en Stefaan Van Hecke.