Concept
De detentie van de toekomst: stoute jongens tellen mee
En horen thuis in kleine klassen! Want de dagen aftellen in een grote, uniforme gevangenis biedt te weinig perspectief. De Huizen ijvert voor kleinschalige detentiehuizen: waarbij problemen beheersbaar blijven en gedetineerden aangesproken worden op hun verantwoordelijkheden. Deze detentievorm is een constructief voorstel naar een veiligere samenleving.
Een verhaal van, door, voor, met en over mensen
Het concept van De Huizen is een verhaal van, door, voor, met en over mensen. Mensen die een tijd van hun leven in detentie moeten doorbrengen, mensen die werken in de strafuitvoering en mensen die beslissingen nemen over strafuitvoering en detentie.
Het gemeenschappelijk doel van al die mensen is een constructief spoor leggen, zodat fouten in de mate van het mogelijke hersteld kunnen worden en gedetineerden na hun detentie een verantwoordelijke maatschappelijke rol kunnen opnemen. Zowel gedetineerden, werknemers in het detentiesysteem, beslissers als de maatschappij worden geacht hier hun wederzijdse verantwoordelijkheid in op te nemen.
Lees hier meer over onze visie op begeleiding in detentiehuizen en het bijhorende personeelsplan.
Drie principes
Kleinschaligheid: stoute jongens, kleine klassen
De dertig tot veertig zeer grote tot grote gevangenissen worden vervangen door honderden kleine detentiehuizen. Zij zijn georganiseerd per streek. Binnen één streek worden alle penitentiaire programma’s ontwikkeld (van gesloten tot open, van basisprogramma tot intensieve intramurale begeleiding). Elke gedetineerde krijgt een individueel planbegeleider die zijn detentie- en reclasseringsplan opmaakt en opvolgt doorheen alle stadia. Dit vermijdt het stigma van de stereotiepe gevangenis en laat toe flexibeler en soepeler in te spelen op individuele noden.
> Lees hier meer over onze visie op kleinschaligheid.
Differentiatie: de detentie sluit beter aan op het leven van de gedetineerde
De detentiehuizen verschillen van elkaar op vlak van beveiliging, detentie-invulling en begeleiding. Van bij de veroordeling wordt een oplossingsplan (detentie- en reclasseringsplan) opgemaakt. Dit tekent onder meer een parcours uit, doorheen verschillende types van detentiehuizen. En meteen wordt ook de reclassering voorbereid. Dit stimuleert de ontwikkeling en de verantwoordelijkheid van gedetineerden en samenleving naar zichzelf, elkaar en de slachtoffers.
> Lees hier meer over het oplossingsplan.
Nabijheid: ‘community detentie’
De detentiehuizen sluiten aan op hun buurt. Zij spelen vanuit de herstelgedachte een economische, sociale of culturele rol in hun omgeving. Vanuit de normaliseringsgedachte maken ze gebruik van hulp- en dienstverlening uit de directe omgeving om de individuele plannen uit te voeren. Dit stimuleert de wederzijdse betrokkenheid en verantwoordelijkheid van gedetineerden én de samenleving. ‘Community detentie’, waarbij detentie vervlochten is in het maatschappelijk weefsel, sluit beter aan bij de doelen die de Basiswet aan detentie geeft.
> Lees hier meer over onze visie op de inbedding in een buurt en het vinden van een geschikte locatie.
Inspiratie & studies
Om dit concept uit te werken baseerden we ons op:
1) De vruchten van de verschillende werkgroepen (personeel & begeleiding, infrastructuur, juridische factoren, strategie) van het project ‘gedifferentieerde strafuitvoering’ in de schoot van de Liga voor mensenrechten
2) Studies uit binnen- en buitenland naar de efficiëntie van detentie, waaronder:
- “Peer support in detentie: een kwalitatief onderzoek naar de implementatiemogelijkheden in Vlaamse gevangenissen” - Cérane Van de Reyde - Promotor prof. dr. Freya Vander Laenen
- “Kosten van detentie” - Delfien Van Hoorebeke - Promotor Prof. Dr. Freya Vander Laenen
- “Kleinschalige detentie in Scandinavië: een eye- opener?!” - Katrien Weltjens - Promotor Prof. Dr. Kristel Beyens
- “De strafuitvoering in België en Noorwegen: een wereld van verschil?” - Ellen Huybrechts - Promotor. Prof. Dr. Tom Vanderbeken
3) Voorbeelden van gelijkaardige modellen uit binnen- en buitenland, waaronder:
- De Grote Robijn, die van een klooster een opvangcentrum voor jongeren maakt
- De Re-entry woning in Ruiselede - “Tussen detentie en vrijheid: de re-entry woning. Een belevingsonderzoek” - Sieglinde Verkindere - Promotor Prof. Tom Vanderbeken
Het concept werd intussen verfijnd op basis van:
1) De resultaten van een aantal casestudy’s naar mogelijke detentiehuizen in België
2) Oefeningen van studenten architectuur die resulteerden in maquettes en buurtplannen voor mogelijke detentiehuizen
3) Verdere studies naar deelaspecten van het concept (bv. de kost, de integratie in een buurt), waaronder:
- “Kleinschalige detentie: typologisch onderzoek naar generische ontwerpoplossingen” - Silke Swaenepoel - Promotor Prof. Dr. Ronald De Meyer
- “Raamwerk voor de evaluatie van locaties voor een duurzaam strafuitvoeringsproject” - Sarah Holbrouck - Promotor Prof. Dr. Ronald De Meyer
- “Communicatiestrategie tegen het NIMBY-probleem bij detentiehuizen” - Ambre Deprez - Promotor Prof. F. Verbruggen
- “Een architecturale typologie voor een kleinschalige gedifferentieerde strafuitvoering” - Elke Deyaert - Promotor Prof. Dr. Ronald De Meyer
- “Small is beautiful? Een onderzoek naar mogelijkheden en beperkingen van kleinschalige detentiemodellen” - Eleni De Roek - Promotor Prof. Dr. Tom Vander Beken
- “Kleinschalige detentiewoningen als alternatief voor het Belgische gevangeniswezen” - Birgit Van Vuchelen - Promotor Prof. Dr. Ronald De Meyer
- “Kleinschalige detentievormen geëvalueerd. Breaking The Walls” - Amber Van Belle - Promotor Prof. Dr. Tom Vander Beken
- “Een prospectief onderzoek naar de organisatie van hulp- en dienstverlening in een transitiehuis” - Linde Tilley - Promotor Vincent Eechaudt
- “Jongvolwassenen tussen wal en schip?” - Steunpunt Algemeen Welzijnswerk
- “Uithanden gegeven jongeren” - Yana Jaspers - Promotoren Prof. Dr. Jenneke Christiaans & Prof. Dr. An Nuytiens
- “Het regime en dagindeling in kleinschalige detentiehuizen: uitwerken van het concept” - Joke Smeets - Promotor Prof. Dr. Aertsen
- “De mening van de burger over de rol van detentie” - Manu Pintelon - Promotor Prof. Dr. Charlotte Colman
- “De bouwtechnische uitwerking van een transitiehuis” - Sofie Hauquier - Charlotte Van Rysseghem - Promotor Alexis Versele
- “Alternatieve detentie voor seksueel delinquenten: behoefte versus risico?” - Clincke Xena - Promotor Prof. Dr. Christophe Vandeviver
- “Onderwijs in ‘De Huizen’. Een kwalitatief onderzoek gericht naar het onderwijsaspect in kleinschalige detentie.” - Sofie Marie Carbonez - Promotor Prof. Dr. Dorien Brosens
- “Onderzoek naar kleinschalige, geïntegreerde en gedifferentieerde detentievormen” - Laura Ambre De Meester - Promotor Prof. An-Sofie Vanhouche
- “Communicatie bij implementatie van kleinschalige detentiehuizen. Ervaringen van buurtbewoners rond het transitiehuis in Mechelen.” - Veerle Verlinde - Promotor Prof. dr. Vander Beken Tom
- “De 5 strafuitvoeringsdoelen: theorie versus praktijk” - Elieze Termote - Promotor Prof. dr. Vander Beken Tom
- "Het Pilootproject Transitiehuizen in de praktijk: Een kwalitatief onderzoek naar de samenwerking tussen gevangenis en transitiehuis in Mechelen " - Anton Hunink - Promotor Dr. G.J. Zuijdwegt
- “Publieke opinies inzake kleinschalige detentie” - Tess Britt De Westerlinck - Promotor Prof An-Sofie Vanhouche
- “Een kwalitatief onderzoek naar herstel in detentie: België vs. Nederland” - Laurien Crabbé - Promotor Prof. Dr. T. Daems
- “De (on)toereikendheid van het hulp- en dienstverleningsaanbod in Vlaanderen voor kinderen van (ex-)gedetineerden”. - Castelein L., El Issati S., Hollebeke M., Staelens C., Van Sande A., Vandaele E., Vandekerckhove C., Vanneuville C. - Promotor Persyn Laure
- “DETENTIEHUIZEN: voor Moeder en Kind” - Carpentier D., Declercq J., Herregodts Z., Maes C., Mulle A., Piens Q., Vanhoecke F. & Vanhooren S. - Promotor Mestdagh Steven
- Implanter une maison de detention a Liège - Claire Lekeu - Sous la direction de : David Tieleman
- Costs of detention houses - Anne-Sophie Luca & Thomas Luca - Promotor: Prof. Dr. Filip Roodhooft
- Het transitiehuis: de weg naar een geslaagd tertiair desistance proces? De stem van omwonenden in kaart gebracht. - Amber De Geyseleer - Promotor Prof. Dr. Colman
- De politiek wil detentiehuizen - realistisch of utopisch? Een analyse van het politiek discours over kleinschalige detentie van de Belgische partijen (2021) - Noa Tamar Shoshan - Promotor: Prof.dr. Kristel Beyens
- Een evaluatietool voor gebouwreconversie - Margo Romanus - Promotor Ruben Verstraeten - ereprof. dr. Ronald De Meyer
- Entre reinsertion et repression, l'espace architectural comme outil de reinsertion de la population carcerale en Belgique - Dieter Antoine - Promotor Andrea Anselmo, Cécile Chanvillard, Christiane Fontaine et Gérald Ledent
- Halfweg naar huis – Halfway home: Een beschrijvende studie naar halfway houses in Canada – A descriptive study of halfway houses in Canada (2024) - Camille Van den Heuvel & Liesbeth Helsen - Promotor: prof. An-Sofie Vanhouche
- Van cel naar herstel: Het ongehoorde verhaal van jongvolwassenen in detentie. (2024) - Bouvroy Kiani, Mebis Anke, Mot Myrthe, Schuermans Joke, Vandenbogaerde Lena & Vanderbeke Karen - Promotor: Wancour Tineke
- Jongvolwassenen tussen 18 en 23 jaar als aparte categorie in het Belgische strafrechtsysteem. Een onderzoek naar het belang en de haalbaarheid (2024) - Kato Anciaux - Promotor: prof. dr. Jan Verplaetse
4) Overleg met organisaties en lokale besturen die mogelijks geïnteresseerd zijn om een detentiehuis op te starten, wat onder andere resulteerde in een stappenplan voor de implementatie van een transitiehuis (dit is het eerste soort detentiehuis dat in België opgezet zal worden, voor mensen op het einde van hun straf)
